Prof. dr hab. n. med. Jan Trąbka (ur.
21 czerwca
1931
r. w
Krakowie
) -
lekarz
, naukowiec zajmujący się
neurologią
, neurocybernetyką oraz spekulacjami z pogranicza filozofii i metodologii nauki.
Życiorys naukowy
W
1955
roku ukończył Wydział Lekarski
Krakowskiej AM
. Pracę doktorską pt.: "Czynność bioelektryczna mózgu zawarta w paśmie 200-500 Hz" obronił w
1961
roku, habilitował się na podstawie rozprawy "Elektrofizjologiczny obraz asymetrii półkul mózgowych". W
1977
r. został mianowany
profesorem
nadzwyczajnym, a w
1988
r.
profesorem
zwyczajnym nauk neurologicznych i komputerowych. W latach
1974
-
1991
kierował pierwszym w kraju, założonym przez siebie Zakładem Informatyki Medycznej. Pełnił również funkcję zastępcy przewodniczącego Krakowskiego Oddziału
Polskiego Towarzystwa Cybernetycznego
. Przez ponad dziesięć lat (
1991
-
2002
), aż do emerytury sprawował kierownictwo nad Zakładem Biocybernetyki Collegium Medicum
Uniwersytetu Jagiellońskiego
. Był również przewodniczącym Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Neurofizjologii Klinicznej
[1]
, członkiem Komitetu Nauk Neurologicznych
PAN
oraz przewodniczącym Komisji
Neurofizjologii
Klinicznej PAN, członkiem Rady Naukowej Akademickiego Centrum Komputerowego "Cyfronet" Kraków. W
1980
r. wybrany został na członka Międzynarodowego Instytutu Badań Mózgu, w
1985
- na członka Międzynarodowego Towarzystwa Dla Obrazowania Mózgu w Psychiatrii (International Society for Neuroimaging in Psychiatry
[2]
), w
1989
r. - na członka Europejskiego Towarzystwa Badań nad Snem, w
1990
r. - został członkiem-korespondentem Collegium Europaeum Jenense
[3]
. W latach
1959
-
1960
jako stypendysta
Fundacji Rockefellera
był asystentem naukowym na
Uniwersytetcie Harvarda
i w Mass General Hospital w Bostonie, a równocześnie nawiązał współpracę z
Norbertem Wienerem
twórcą cybernetyki w
Massachusetts Institute of Technology
w Cambridge. Jako jedyny polski naukowiec był bezpośrednim uczniem N. Wienera i propagatorem
cybernetyki
za żelazną kurtyną.
Dorobek
Dorobek naukowy prof. J. Trąbki obejmuje ponad 500 prac z zakresu neurologii, neurofizjologii, neurofarmakologii, informatyki medycznej i neurocybernetyki, w tym 15 pozycji książkowych. Prof. J. Trąbka był również redaktorem podręczników akademickich. W 2006 roku otrzymał Złoty Medal Polskiego Towarzystwa Neurofizjologii Klinicznej
[4]
.
Kontrowersje
Prof. Trąbka łączy
cybernetykę
jako naukę z filozoficznymi spekulacjami z zakresu swoiście rozumianej gnozy, nie mającymi, ani nie szukającymi poparcia naukowego, a także
teorią chaosu
, co zaowocowało wieloma pracami, w tym między innymi książką "Neurocybernetyka" (
1994
).
Prof. Jan Trąbka w swych pracach Gnoza a nauki neurologiczne (1997) i Gnoza znaczy wiedza (1998) wprowadził pojęcie swoiście rozumianej gnozy. Etymologicznie rozumiana gnoza nie jest tu elementem religijnego prądu –
gnostycyzmem
, jak i nie jest pragmatyczną nauką –
gnoseologią
. Źródło swe czerpie natomiast z presokratycznej filozofii greckiej, gdzie "gnosis" było intuicyjną wiedzą o świecie, wiedzą jeszcze niepodaną logiczno-rozumowej obróbce. Prof. J. Trąbka uznaje gnozę za podstawowy aspekt ludzkiej egzystencji, który rzadko bywa podejmowany w rozważaniach naukowych, a jeśli już jest badany to niezbyt trafnie traktuje się go jako pochodną racjonalnego porządkowania wiedzy o świecie, czyli tzw. wiedzę potoczną czy myślenie prelogiczne. Blisko związanym z gnozą zagadnieniem pozostaje wyobraźnia oraz świadomość, które są również obecne w pracy naukowej prof. Trąbki. Znalazły się one jako centralne zagadnienie w takich publikacjach książkowych jak Wyobraźnia (2001) i Świadomość. Lokalizacjonizm i globalizm (2001). Badania naukowe prof. Trąbki zawierające teoretyczne rozważania dotyczące teorii chaosu (Odwieczny chaos a tworzenie się świata, 2000), jak i zagadnień neuropsychologicznych (Dusza mózgu, 2000, Neuropsychologia światła, 2003) wyrosły z bogatego doświadczenia klinicznego, które zaowocowało licznym zbiorem prac eksperymentalnych związanych z działaniem mózgu i układu nerwowego.
Teoria świadomości J. Trąbki stanowi kontynuację poglądów zawartych w dwóch książkach: Mózg a świadomość (
1983
) i Mózg a jego jaźń (
1991
), gdzie rozwinięta została koncepcja "uniwersalizmu cybernetycznego". Trąbka uznaje
cybernetykę
nie tylko za naukę o regulacji i informacji, ale rozszerza jej zakres, włączając spekulacje filozoficzne i fizyczne[1].
Przypisy
Linki zewnętrzne